Unikey Input Method for X-Window

Bản quyền (C) 2004 Phạm Kim Long
Liên hệ:
    [email protected]
    Dự án UniKey: http://unikey.sf.net

About this manual

This is a very brief manual. Sorry only English version is available at the moment. I just don't like writing Vietnamese in VIQR. More detailed documents in Vietnamese will be available later in HTML format. Your contribution to documentation are always welcome.

MỤC LỤC

Giới thiệu gói x-unikey
1. Yêu cầu
2. Các tính năng
3. Bắt đầu dùng Unikey
4. Sử dụng
4.1. Thay đổi thiết lập
4.1.1. Phím tắt
4.1.2. Sử dụng cửa sổ Unikey
4.1.3. Tải các thiết lập
4.2. Đóng Unikey
[CẬP NHẬT từ 0.9.1]
4.3. Tuỳ chọn cho dòng lệnh
4.3.1. unikey
4.3.2. ukxim
4.4. Tập tin cấu hình
4.5. Macro (gõ tắt)
4.6. Chú ý!!!
5. Các ứng dụng GTK
6. Bổ xung
6.1. Dùng xterm với unikey
6.2. Đồng bộ hoá ukxim với giao diện đồ hoạ xvnkb
6.3. Tự động chạy Unikey khi khởi động GNOME
6.4. Tự động chạy Unikey khi KDE khởi động
6.5. Cách khởi động lại unikey một cách "sạch sẽ"
6.6. Nếu một chương trình nào đó không làm việc với unikey

Giới thiệu gói x-unikey

Gói phần mềm này bao gồm các thành phần sau:
- ukxim: server Unikey XIM (X Input Method)
- unikey: Giao diện đồ hoạ (GUI) cho ukxim và unikey-gtk
- unikey-gtk: Môđun phương thức nhập tiếng Việt GTK

Trong đa số các trường hợp bạn chỉ cần unikey và ukxim để gõ tiếng Việt trong các ứng dụng (bao gồm cả các ứng dụng GTK).

unikey-gtk chỉ có thể được dùng với trong các ứng dụng GTK. Chương trình này được cung cấp như là một thí nghiệm và dùng trong những trường hợp đặc biệt..

1. Yêu cầu

- Hệ thống phải có phần bản địa en_US.UTF-8 hoặc là vi_VN.UTF-8 đã được cài đặt.

- Biến môi trường XMODIFIERS phải được đặt để sử dụng unikey như là một phương thức nhập trong X, nghĩa là XMODIFIERS="@im=unikey".

- Nếu bạn muốn sử dụng bảng kí tự unicode, biến LANG phải được đặt như sau (có thể ghi trong ~/.bash_profile hoặc ~/.bashrc)
export LANG=en_US.UTF-8
hoặc
export LANG=vi_VN.UTF-8

2. Các tính năng

Unikey hỗ trợ:
- các phương thức nhập: TELEX, VNI, VIQR, VIQR*.
- tập kí tự UNICODE (UTF-8), TCVN, VNI, VIQR.
- macro (gõ tắt)

3. Bắt đầu dùng Unikey

Sau khi cài đặt Unikey, hãy đăng xuất (log out) rồi đăng nhập (login) trở lại. Chạy "unikey", bạn sẽ sử dụng được Unikey ngay lập tức mà không phải làm gì nữa. Nếu không ở trong trường hợp này, hãy thử các bước sau:

- Thêm các dòng sau vào tập tin ~/.bash_profile hoặc ~/.bashrc:
export XMODIFIERS="@im=unikey"
export GTK_IM_MODULE="xim"
- Đăng nhập lại
- Chạy unikey
$ unikey
- Chạy các ứng dụng và bắt đầu dùng unikey!

Xem phần 4.2. để biết cách thoát unikey.

4. Sử dụng

4.1. Thay đổi thiết lập

4.1.1. Phím tắt

Các phím tắt sau được dùng để thay đổi các thiết lập của Unikey:

CTRL-SHIFT: bật/tắt
 
ALT-SHIFT-F1: Chuyển sang bảng mã UNICODE
ALT-SHIFT-F2: Mã VIQR
ALT-SHIFT-F3: Bảng mã TCVN
ALT-SHIFT-F4: Bảng mã VNI
 
ALT-SHIFT-F5: Chuyển sang kiểu gõ TELEX
ALT-SHIFT-F6: Kiểu gõ VNI
ALT-SHIFT-F7: Kiểu gõ VIQR
ALT-SHIFT-F8: Kiểu gõ VIQR*

4.1.2. Sử dụng cửa sổ Unikey

Các thiết lập cũng được thay đổi bằng cách nhấn chuột biểu tượng Unikey:

- Chuột trái: Bật/Tắt
- Chuột phải: chuyển đổi giữa các bảng mã
- Control + Chuột phải: chuyển đổi giữa các kiểu gõ
- Control-Alt + Chuột trái: Thoát Unikey (Xem 4.6. Lưu ý!!!)

4.1.3. Tải lại các thiết lập

Các thiết lập trong tập tin cấu hình có thể được tải lại theo 2 cách:

[ALT-SHIFT] + Nhấn chuột trái lên biểu tượng unikey
hoặc
$ kill -s USR1 `pidof ukxim`

4.2. Đóng unikey

Control-Alt + Chuột trái

Một khi Unikey đã khởi động, bạn không bên đóng nó. Một số (công cụ XIM tồi) chương trình được thiết lập liên kết tới Unikey có thể đổ vỡ nếu bạn đóng Unikey. Xterm, Mozilla Firebird được xác định là mắc lỗi này với XIM server.

Không đóng unukey nếu tất cả những gì bạn muốn chỉ là để tải lại các thiết lập từ tập tin cấu hình. Xem 4.1.3 để biết cách tải lại các thiết lập của bạn.

[CẬP NHẬT từ 0.9.1]

Để ngăn các chương trình khỏi bị đổ vỡ khi đóng unikey, kể từ bản 0.9.1 bạn chỉ có thẻ ẩn cửa sổ unikey và vô hiệu hoá XIM server.

Nếu bạn nhấn [Control-Alt + Chuột trái], cửa sổ unikey sẽ biến mất và XIM server của unikey bị vô hiệu hoá, nhưng tiến trình unikey và ukxim vẫn còn trong bộ nhớ. Mọi thứ sẽ làm việc chính xác như khi unikey chưa được tải. Để khởi động lại unikey, chỉ cẩn chạy lại unikey. Nếu bạn thực sự muốn giải phóng unikey ra khỏi bộ nhớ (mặc dù tôi nghĩ là chẳng có lí do gì để phải làm như vậy), hãy chạy: $ kill `pidof unikey`

4.3. Tuỳ chọn cho dòng lệnh:

4.3.1. unikey:

Dòng lệnh: unikey [CÁC TUỲ CHỌN]

Các tuỳ chọn:

-h, -help Đưa ra nội dung giúp đỡ rồi thoát
-v, -version Hiện phiên bản rồi thoát
-display <name> Hiển thị tên để liên kết tới
-xim <ukxim> Đường dẫn tới Unikey XIM server (ukxim)
-config <file> Xác định tập tin cấu hình (mặc định: ~/.unikeyrc)
-macro <file> Tải tập tin macro

Ví dụ:

$ unikey

Unikey sẽ tìm ukxim trong đường dẫn tìm kiếm mặc định

$ unikey -xim /usr/local/bin/ukxim -macro ~/ukmacro

Xác định chính xác ukxim, và tải ukmacro

4.3.2. ukxim:

(Xem 6.2. để biết cách chạy ukxim một cách độc lập)

Dòng lệnh:

ukxim [CÁC TUỲ CHỌN]

Các tuỳ chọn:

-h, -help Đưa ra nội dung giúp đỡ rồi thoát
-v, -version Hiện phiên bản rồi thoát
-display <name> Hiển thị tên để liên kết tới
-xvnkb-sync Cho phép đồng bộ hoá với giao diện của xvnkb
-config <file> Xác định tập tin cấu hình (mặc định: ~/.unikeyrc)
-macro <file> Tải tập tin macro

Ví dụ:

$ ukxim &
Chạy ukxim các tuỳ chọn mặc định

$ unikey -macro ~/ukmacro &
Chạy ukxim với tập tin ukmacro được tải từ thư mục nhà (home)

4.4. Tập tin cấu hình

Các thiết lập nguyên thuỷ cho Unikey được đưa vào một tập tin cấu hình. Trước khi khởi đọng, unikey tìm .unikeyrc ở thư mục nhà của bạn. Nếu tập tin này không tồn tại, unikey sẽ tạo nó với các tuỳ chọn mặc định.

Bạn có thể xác lập chính xác tập tin cấu hình bằng dòng lệnh (xem 4.3).

Xem tập tin unikeyrc mẫu trong thư mục này để biết cú pháp của tập tin cấu hình.

4.5. Macro (gõ tắt)

Tính năng macro giúp bạn gõ các từ thường dùng một cách nhanh chóng. Ví dụ: "vn" thành "Việt Nam", "cntt" thành "Công nghệ thông tin".

Ghi các macro vào trong một tập tin, sau đó xác định nó trong dòng lệnh unikey, hoặc trong tập tin cấu hình.

Cú pháp của tập tin macro được thể hiện trong tập tin ukmacro mẫu trong thư mục này.

Ghi chú: Tập tin macro dùng mã VIQR.

4.6. Chú ý!!!

4.6.1. Một khi Unikey đã khởi động, bạn không nên đóng nó. Một số (công cụ XIM tồi) chương trình được thiết lập liên kết tới Unikey có thể đổ vỡ nếu bạn đóng Unikey. Xterm, Mozilla Firebird được xác định là mắc lỗi này với XIM server.

Không đóng unikey nếu bạn đơn giản chỉ muốn unikey tải lại các thiết lập trong tập tin cấu hình của bạn. Dùng phím nóng (xem 4.1.3.) để tải lại tập tin cấu hình. Hoặc bạn có thể tải lại tập tin cấu hình theo "cách chuyên nghiệp" như sau:
$ kill -s USR1 `pidof ukxim`

4.6.2. Khi dùng unikey, các chương trình nhập tiếng Việt khác (như xnvkb chẳng hạn) phải được vô hiệu hoá hoặc bỏ kích hoạt (Chỉ cẩn vô hiệu hoá, không cần phải gỡ bỏ nó).

5. Các ứng dụng GTK

Các ứng dụng GTK có thể hoặc dùng unikey XIM (ukxim) hoặc unikey-gtk để nhập tiếng Việt. Để dùng XIM theo mặc định, đặt biến này trong ~/.bash_profile:
export GTK_IM_MODULE=xim
Để dùng môđun unikey GTK theo mặc định:
export GTK_IM_MODULE=unikey

Để thay đổi giữa hai chế độ: nhấn chuột phải lên hộp nhập liệu và chọn cách nhập như ý muốn (mục "Unikey" hoặc mục "X Input Method").

Ghi chú: Hai chế độ này làm việc gần như nhau trong các ứng dụng GTK :-). Trong tương lai, unikey-gtk có thể có thêm nhiều tính năng đặc biệt.

6. Bổ xung

6.1. Dùng xterm với unikey

Nếu trong tập tin cấu hình bạn đặt "CommitMethod=Forward" và unikey làm việc tốt với xterm, thì bạn không phải đọc phần này.

Nếu xterm không làm việc với "CommitMethod=Forward" thì hãy đặt "CommitMethod=Send" trong tập tin cấu hình. Bạn cũng phải thay đổi các thiết lập của xterm bằng cách thêm dòng này vào ~/.Xresources:
xterm*allowSendEvents: 1
rồi chạy:
$ xrdb -load ~/.Xresources

Lí do: Theo mặc định, xterm không cho phép các thông điệp tổng hợp được gửi bằng các ứng dụng khác.

6.2. Đồng bộ hoá ukxim với giao diện đồ hoạ xvnkb

ukxim được thiết kế để làm việc với giao diện đồ hoạ xvnkb. Chạy các lệnh sau:
$ ukxim -xvnkb-sync &
$ xvnkb

Trong chế độ này, bạn PHẢI vô hiệu hoá nhân xvnkb (bỏ LD_PRELOAD, hoặc gỡ bỏ dòng lệnh tải nhân xvnkb trong /etc/ld.preload).
(Rất cảm ơn Đào Hải Lâm và Nguyễn Thái Ngọc Duy về tính năng này)

6.3. Tự động chạy Unikey khi khởi động GNOME

Trong Debian, thêm dòng này vào trong ~/.gnomerc
unikey

Ghi chú: Nó có thể không làm việc với các bản phân phối khác.

6.4. Tự động chạy Unikey khi KDE khởi động

Tạo một tập tin liên kết trong ~/.kde/AutoStart
$ ln -s /usr/local/bin/unikey ~/.kde/AutoStart

6.5. Cách khởi động lại unikey một cách "sạch sẽ" (như chưa từng chạy trước đó)

Như đã chỉ ra ở 4.2, khi bạn thoát Unikey, nó vẫn còn lưu lại trong bộ nhớ. Thế là đủ trong hầu hết các trường hợp. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nếu bạn muốn chạy unikey lại một cách "sạch sẽ", hãy làm theo các bước sau:
- chạy: kill `pidof unikey`
- Thay đổi tập tin cấu hình nếu bạn muốn.
- chạy lại unikey.

Ghi chú:

- khởi động lại unikey theo cách này có thể khiến một số chương trình bị đổ vỡ.

- Tôi mới thấy một lí do duy nhất để làm điều này khi bạn muốn chuyển đổi XimFlow giữa Dynamic và Static.

6.6. Nếu một chương trình nào đó không làm việc với unikey

Thử làm theo các bước sau:
- chạy: kill `pidof unikey
- Sửa tập tin cấu hình, đổi tuỳ chọn "XimFlow" từ Static sang Dynamic hoặc ngược lại (nếu trước đó là Dynamic).
- chạy lại unikey.
- khởi động lại ứng dụng của bạn.

Nếu nó vẫn không làm việc, thử thêm:
- chạy: kill `pidof unikey`
- Sửa tập tin cấu hình, đổi tuỳ chọn "CommitMethod" từ Send sang Forward hoặc ngược lại (nếu trước đó là Forward).

Xem 6.5 để biết ghi chú.


Bản dịch tiếng Việt của Phạm Thành Long
website: http://ngonngu.net